سیستم پشتیبان تصمیم چیست؟

سیستم پشتیبان تصمیم چیست؟

از اواخر دهه 1980، سیستم پشتیبان تصمیم به‌عنوان یک سیستم کامپیوتری تعاملی تعریف می‌شود که به تصمیم گیرندگان کمک میکند تا داده و اطلاعات را ترکیب نموده و مسائل گوناگون را حل نمایند. 

این تعریف دربردارنده سه عنصر اصلی در سیستم پشتیبان تصمیم است: پایگاه داده، مخزن مدل‌های ریاضی و رابط کاربر.

بنابراین نقش سیستم‌های پشتیبان تصمیم در دو حوزه مختلف روشن میگردد: از یک سو، پردازش داده با کمک فناوری‌های اطلاعاتی و از سوی دیگر شاخه‌ای که ناظر به بررسی روش‌ها و مدل‌های ریاضی از قبیل تحقیق در عملیات و آمار است.

علیرغم پیشرفت‌های عاید شده در دو حوزه فوق‌الذکر، در عمل به کارگیری سیستم‌های کاربردی قابل استفاده توسط دانش کاران با سختی و دشواری صورت پذیرفته است. عمده کاربرد فناوری اطلاعات در اوایل دهه 1970 منحصر به حسابداری و امور اداری بود و قابلیت‌های آن به پردازش مقادیر زیاد تراکنش‌ها و تولید گزارشات تجمیعی محدود می‌شد. عدم توفیق نسبی سیستم‌های اطلاعاتی مدیریت نشان داد که حتی هدف بسیار مهمی چون دسترسی به‌موقع و فراگیر به اطلاعات به راحتی قابل تحقق نبود. از یک سوی، گرچه با استفاده از روش‌های بدیع در تعامل کاربر با مدل‌های ریاضی انعطاف زیادی ایجاد شده بود، لیکن آن روش‌ها برای تصمیم‌های عملیاتی مناسب بودند نه برای تصمیم‌های تاکتیکی و راهبردی که به ندرت ساخت یافته‌اند.

اثربخشی:

سیستم‌های پشتیبان تصمیم باید دانش‌کاران را در مسیر دسترسی به اهداف اثربخش یاری نماید. در همین راستا این سیستم به عنوان یک بخش اساسی در معماری‌های هوش تجاری به شمار میرود. البته این بدان معنی نیست که لزوما کارایی فرایند تصمیم گیری با استفاده از این سیستم‌ها افزایش می‌یابد. در واقع استفاده از یک سیستم پشتیبان تصمیم موجب دستیابی به تحلیل دقیق‌تری شده و در نتیجه تفسیر نتایج آن نیازمند صرف وقت بیشتری از سوی تصمیم گیرندگان است.

مدل‌های ریاضی:

به منظور نیل به تصمیم‌های اثربخش، یک سیستم پشتیبان تصمیم از مدل‌های ریاضی استفاده می‌کند. این مدل‌ها از شاخه‌های مختلف از قبیل تحقیق در عملیات و آمار به عاریت گرفته می‌شوند تا بر روی داده‌های ذخیره شده در انبار‌ها و غرفه‌های داده به کار گرفته شوند. استفاده از مدل‌های تحلیلی به منظور تبدیل داده به دانش و ارائه پشتیبانی فعالانه، مهمترین وجه تمایز یک سیستم پشتیبان تصمیم از یک سیستم اطلاعاتی ساده است.

یکپارچگی در فرایند تصمیم‌گیری:

سیستم پشتیبان تصمیم باید دانش کاران مختلف را در فرایندهای تصمیم غیرساخت یافته و نیم ساخت یافته فردی و جمعی پشتیبانی نماید. به علاوه، سیستم پشتیبان تصمیم باید برای فرایندهای تصمیم گیری در کلیه سطوح راهبردی و تاکتیکی و عملیاتی تهیه شود. همچنین، تصمیم گیران باید فرصت و امکان لحاظ کردن ترجیحات خویش در سیستم پشتیبان تصمیم را داشته باشند، چرا که آنها باید سیستمی منطبق بر نیازهایشان ایجاد کنند نه اینکه به‌صورت منفعلانه هر چه سیستم دیکته کرد، بپذیرند. در این صورت، یک سیستم پشتیبان تصمیم می‌تواند نقش یک عنصر کلیدی را در متدولوژی حل مسئله که مورد استفاده توسط تصمیم گیران است ایفا نماید و موجب گردد که یک سبک تصمیم‌گیری پیشگیرانه و فهیمانه، در مقابل یک سبک انفعالی اتخاذ شود. چنین سبکی در نهایت، توانایی پیش‌بینی پدیده‌های پویای در حال ظهور را خواهد داشت.

نقش سازمانی:

در بسیاری از مواقع، کاربران سیستم پشتیبان تصمیم در سطوح مختلف سلسله مراتبی شرکت قرار دارند و هدف سیستم اشاعه ارتباط بین بخش‌های مختلف شرکت است. سیستم‌های پشتیبان تصمیم با پشتیبانی از فرایندهای تصمیم گیری بین سازمانی، قادرند اطلاعات منتهی به یک تصمیم خاص و تحلیل‌های مربوطه را ارائه نمایند.

انعطاف:

سیستم پشتیبان تصمیم باید منعطف و قابل انطباق باشد تا بتوان تغییرات محیطی یا تغییرات فرایند تصمیم گیری را در آن لحاظ نمود. به اضافه باید استفاده از آن آسان بوده، دارای روش‌های تعاملی کاربر پسند و قابلیت‌های گرافیکی با کیفیت برای نمایش اطلاعات باشد. به علاوه، باید امکان استفاده از سیستم از طریق وب را نیز در نظر گرفت. 

مدیریت داده:

ماژول مدیریت داده مشتمل بر پایگاه داده‌ای است که برای نگهداری داده مورد نیاز برای فرایند‌های تصمیم گیری سیستم‌ پشتیبان تصمیم طراحی شده است. در بیشتر سیستم‌های کاربردی، پایگاه داده به صورت یک غرفه داده است. با در نظر گرفتن معماری‌های موجود هوش تجاری ماژول مدیریت داده سیستم پشتیبان تصمیم معمولاً به انبار داده شرکت متصل است. انبار داده نشان دهنده مخزن اصلی داده‌های در دسترس به منظور توسعه تحلیل‌های هوش تجاری است.

مدیریت مدل:

ماژول مدیریت مدل مجموعه ای از مدل‌های ریاضی حوزه های تحقیق در عملیات آمار و تحلیل مالی را در اختیار کاربران نهایی قرار می دهد. این مدل ها معمولاً مدل های نسبتاً ساده ای هستند که انجام بررسی‌های تحلیلی را تسهیل نموده و برای فرایند تصمیم گیری مفید هستند. برای ارائه تصویری از نقش چنین مدلهایی در ذهن، می توان توابع تحلیلی موجود در صفحات گسترده نظیر مدلهای ساده بهینه سازی و مدل های تحلیلی آماری و مالی را مثال زد. به علاوه این ماژول میتواند در برخی موارد با مدلهای پیچیده تری موسوم به مدل های بیرونی، به منظور انجام تحلیل های دیگر یکپارچه شود؛ به عنوان مثال، مدل بهینه سازی برای طراحی برنامه سالانه لجستیکی یک شرکت تولیدی در این شمار قرار می گیرد.

تراکنش‌ها:

در بسیاری از کاربردها، دانش کاران از سیستم پشتیبان تصمیم به صورت تعاملی یا تراکنشی برای انجام تحلیل‌های مورد نیاز استفاده می کنند. از ماژول تراکنش ها انتظار می رود تا داده ها را از کاربران به ساده ترین روش گرفته، معمولاً از طریق یک رابط گرافیکی در بستر وب، و سپس اطلاعات و دانش استخراج شده توسط سیستم را در یک قالب مناسب گرافیکی نمایش دهد.

مدیریت دانش:

ماژول مدیریت دانش به سیستم یکپارچه مدیریت دانش شرکت وصل است. این ماژول به تصمیم گیرندگان امکان می‌دهد به اشکال مختلف دانش جمعی که معمولاً فرهنگ سازمانی را به صورت غیر ساخت یافته نمایش میدهد، دسترسی داشته باشند.
این بخش با جمع بندی مهمترین مزایای بالقوه استفاده از سیستم پشتیبان تصمیم به پایان می رسد:
افزایش تعداد گزینه ها،
افزایش تعداد تصمیم های موثر،
آگاهی بیشتر و درک عمیق تر حوزه مورد تحلیل و مسائل تحت مطالعه،
امکان اجرای سناریوها و تحلیل‌های ((چه شود-اگر)) با تغییر فرض ها و پارامترهای مدل های ریاضی،
امکان عکس العمل سریع به رخدادهای پیش بینی نشده،
به کارگیری ارزشمند داده‌های موجود،
بهبود ارتباطات و هماهنگی‌های بین افراد و بخش‌های سازمانی،
توسعه کارایی کار تیمی،
پایایی بیشتر سازوکارهای کنترلی بخاطر افزایش هوشمندی فرایند تصمیم.